قوانین مالیاتی در ایران به طور مرتب در حال تغییر و به روزرسانی هستند. این تغییرات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تغییرات در سیاست‌های اقتصادی دولت، تحولات در ساختار نظام مالیاتی و به‌روزرسانی قوانین بین‌المللی مالیاتی باشند.
آخرین تغییرات قوانین و مقررات مالیاتی و اثر آن بر حسابداری
قوانین و مقررات مالیاتی به طور مداوم در حال تغییر هستند و این تغییرات می توانند تاثیر قابل توجهی بر حسابداری یک کسب و کار داشته باشند. برای حسابداران و صاحبان مشاغل، مهم است که از این تغییرات به روز باشند تا بتوانند به درستی آنها را در سیستم های حسابداری خود اعمال کنند.
1. قوانین مالیات های مستقیم:
قانون مالیات های مستقیم یکی از مهمترین قوانین مالی در ایران است که به وضع و وصول مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی در قبال درآمد و اموال آنها می پردازد. این قانون در سال 1366 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و از آن زمان تاکنون چندین بار مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفته است.
اهداف قوانین مالیات های مستقیم:
- تامین منابع مالی دولت برای ارائه خدمات عمومی
- توزیع عادلانه ثروت و درآمد در جامعه
- تشویق به فعالیت های اقتصادی و تولیدی
مشمولین قانون:
- اشخاص حقیقی ایرانی: اعم از مقیم و غیر مقیم، نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می کنند.
- اشخاص حقوقی ایرانی: نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می کنند.
- اشخاص حقیقی و حقوقی غیر ایرانی: نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می کنند.
انواع مالیات ها:
- مالیات بر درآمد: بر اساس نرخ های پلکانی به درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی تعلق می گیرد.
- مالیات بر املاک: بر اساس ارزش املاک و املاک واقع در ایران تعلق می گیرد.
- مالیات بر ارث: بر اساس ارزش ماترک متوفی به وراث او تعلق می گیرد.
- مالیات بر نقل و انتقال املاک: بر اساس ارزش معاملاتی املاک و املاک واقع در ایران تعلق می گیرد.
- مالیات های تکلیفی: از قبیل مالیات حقوق، مالیات حق الوکاله، مالیات خرید و فروش اوراق بهادار و …
مراحل اجرای قوانین مالیاتی:
- تشخیص منبع مالیاتی: اداره امور مالیاتی مربوطه با بررسی مدارک و اسناد مؤدی، منبع مالیاتی وی را تشخیص می دهد.
- محاسبه مالیات: اداره امور مالیاتی با توجه به نرخ های مقرر در قانون و سایر عوامل مربوطه، مالیات متعلق به مؤدی را محاسبه می کند.
- وصول مالیات: مؤدی مکلف است مالیات متعلق را در موعد مقرر به حساب اداره امور مالیاتی مربوطه واریز کند.
سازمان امور مالیاتی:
مسئولیت اجرای قوانین مالیات های مستقیم بر عهده سازمان امور مالیاتی کشور است. این سازمان وظایف مختلفی از جمله:
- تشخیص و وصول مالیات ها
- صدور برگ های تشخیص و مطالبه
- رسیدگی به اعتراضات مؤدیان
- ارائه خدمات الکترونیکی به مؤدیان
نقش حسابداران:
حسابداران نقش مهمی در اجرای قانون مالیات های مستقیم دارند. آنها موظفند به مؤدیان در انجام تکالیف مالیاتی آنها از جمله:
- نگهداری اسناد و مدارک مربوط به درآمد و اموال
- تهیه اظهارنامه مالیاتی
- پرداخت مالیات در موعد مقرر
- تغییر نرخ مالیات: نرخ مالیات برای برخی از گروه های درآمدی تغییر کرده است.
- معافیت های مالیاتی: معافیت های مالیاتی جدیدی برای برخی از فعالیت ها و هزینه ها در نظر گرفته شده است.
- کسرها و استهلاکات: قوانین مربوط به کسرها و استهلاکات نیز تغییر کرده است.
2. قوانین مالیات بر ارزش افزوده:
قانون مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از مهمترین قوانین مالی در ایران است که به وضع و وصول مالیات از عرضه کالاها و ارائه خدمات در ایران می پردازد. این قانون در سال 1387 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و از آن زمان تاکنون چندین بار مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفته است.
اهداف قانون مالیات بر ارزش افزوده:
- تامین منابع مالی دولت برای ارائه خدمات عمومی
- ایجاد عدالت مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی
- حمایت از تولید داخلی و تشویق صادرات
- شفاف سازی نظام مالی و اقتصادی کشور
مشمولین قانون:
- عرضه کنندگان کالا: اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، نسبت به عرضه کلیه کالاها در قلمرو ایران.
- ارائه دهندگان خدمات: اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، نسبت به ارائه کلیه خدمات در قلمرو ایران.
نرخ مالیات:
- نرخ کلی: نرخ کلی مالیات بر ارزش افزوده 10 درصد است.
- نرخ های خاص: برای برخی از کالاها و خدمات، نرخ های خاص مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال، نرخ مالیات بر ارزش افزوده برخی از اقلام ضروری مانند نان، دارو و خدمات آموزشی و درمانی 9 درصد است.
مراحل اجرای قانون:
-
ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده: مؤدیان موظفند با مراجعه به اداره امور مالیاتی مربوطه، در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کنند.
-
صدور صورتحساب: مؤدیان موظفند برای هر عملیات عرضه کالا یا ارائه خدمت، صورتحساب صادر کنند و اطلاعات مربوط به معامله از جمله:
- مشخصات طرفین معامله
- نوع و مقدار کالا یا خدمت
- مبلغ و نرخ مالیات بر ارزش افزوده
را در آن درج کنند.
-
پرداخت مالیات: مؤدیان موظفند مالیات بر ارزش افزوده مربوط به هر دوره مالیاتی را در موعد مقرر به حساب اداره امور مالیاتی مربوطه واریز کنند.
معافیت ها:
قانون مالیات بر ارزش افزوده برخی از کالاها و خدمات را از شمول مالیات معاف کرده است. به عنوان مثال، صادرات کالا و خدمات، فعالیت های بخش کشاورزی و برخی از خدمات عمومی از جمله معافیت های این قانون هستند.
3. نقش سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی:
قانون سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی در سال 1398 با هدف ایجاد شفافیت در نظام مالیاتی کشور، تسهیل فرآیند صدور صورتحساب و مبارزه با فرار مالیاتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این قانون تکلیف صاحبان مشاغل را برای استفاده از سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی به منظور ثبت و صدور صورتحساب الکترونیکی مشخص کرده است.
مشمولین قانون:
- صاحبان مشاغل صنفی: اعم از خرده‌فروش، عمده‌فروش، بنکدار و واحدهای صنفی ارائه‌دهنده خدمات
- صاحبان مشاغل غیرصنفی: اعم از اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل حقیقی که به فعالیت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی می‌پردازند.
مراحل اجرای قوانین مالیاتی:
-
ثبت نام در سامانه مودیان: اولین قدم برای اجرای این قانون، ثبت نام در سامانه مودیان است. صاحبان مشاغل موظفند با مراجعه به وب سایت سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به ثبت نام در این سامانه اقدام کنند.
-
دریافت حافظه مالیاتی: پس از ثبت نام در سامانه مودیان، صاحبان مشاغل باید بر اساس نوع فعالیت خود، حافظه مالیاتی مناسب را تهیه و به سامانه مودیان متصل کنند.
-
صدور صورتحساب الکترونیکی: صاحبان مشاغل موظفند برای هر عملیات فروش کالا یا ارائه خدمت، صورتحساب الکترونیکی صادر کنند و اطلاعات مربوط به معامله از جمله:
- مشخصات طرفین معامله
- نوع و مقدار کالا یا خدمت
- مبلغ و نرخ مالیات بر ارزش افزوده
را در آن درج کنند.
-
ارسال اطلاعات به سازمان امور مالیاتی: اطلاعات مربوط به صورتحساب های الکترونیکی به صورت روزانه یا ماهانه از طریق حافظه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارسال می شود.
مزایای اجرای قانون:
- کاهش فرار مالیاتی: استفاده از سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی به طور قابل توجهی فرار مالیاتی را کاهش می دهد.
- افزایش شفافیت مالی: این قانون با ثبت و صدور صورتحساب الکترونیکی، شفافیت در نظام مالیاتی کشور را افزایش می دهد.
- تسهیل فرآیند صدور صورتحساب: استفاده از سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی فرآیند صدور صورتحساب را برای صاحبان مشاغل تسهیل می کند.
- کاهش مراجعات به ادارات مالیاتی: با استفاده از این سامانه، نیاز به مراجعات حضوری به ادارات مالیاتی کاهش می یابد.
مجازات های عدم اجرای قوانین مالیاتی:
- جریمه نقدی: در صورت عدم اجرای تکالیف مقرر در این قانون، صاحبان مشاغل به پرداخت جریمه نقدی محکوم خواهند شد.
- پلمپ محل کسب: در صورت تکرار تخلف، محل کسب متخلف پلمپ خواهد شد.
نقش سازمان امور مالیاتی:
سازمان امور مالیاتی کشور مسئول نظارت بر حسن اجرای این قانون و ارائه خدمات پشتیبانی به صاحبان مشاغل در این زمینه است.
- در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کنند.
- صورتحساب الکترونیکی صادر کنند.
- اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه دهند.
- مالیات خود را پرداخت کنند.
- نرخ مالیات: نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای برخی از کالاها و خدمات تغییر کرده است.
- مشمولیت مالیات: دامنه مشمولیت مالیات بر ارزش افزوده گسترش یافته است و برخی از کالاها و خدمات جدید مشمول مالیات شده اند.
- قوانین مربوط به صدور فاکتور و اظهارنامه: قوانین مربوط به صدور فاکتور و اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده نیز تغییر کرده است.
- محدودیت صدور فاکتور دستی: صدور فاکتور دستی برای برخی از اصناف و مشاغل محدود شده است و آنها ملزم به استفاده از سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی هستند.
- ارسال اطلاعات معاملات: اطلاعات معاملات باید به صورت الکترونیکی از طریق سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی به سازمان امور مالیاتی ارسال شود.
مالیات های تکلیفی نوعی از مالیات ها هستند که طبق قانون مالیات های مستقیم، به اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت کننده وجوه به اشخاص ثالث تکلیف می شود که این وجوه را از طرف صاحبان آن به سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند.
هدف از وضع مالیات های تکلیفی:
- تسهیل وصول مالیات: وصول مالیات از طریق اشخاص ثالث، فرآیند وصول مالیات را تسهیل و از فرار مالیاتی جلوگیری می کند.
- افزایش شفافیت مالی: ثبت و پرداخت مالیات های تکلیفی، شفافیت در معاملات اقتصادی را افزایش می دهد.
- کاهش مراجعات به ادارات مالیاتی: با پرداخت مالیات های تکلیفی توسط اشخاص ثالث، نیاز به مراجعات حضوری به ادارات مالیاتی کاهش می یابد.
انواع مالیات های تکلیفی:
- مالیات حقوق: مالیاتی است که از حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان توسط کارفرما کسر و به حساب اداره امور مالیاتی واریز می شود.
- مالیات حق الوکاله: مالیاتی است که از حق الوکاله و سایر وجوهی که به وکلا، کارشناسان رسمی دادگستری و مشاوران حقوقی پرداخت می شود، کسر و به حساب اداره امور مالیاتی واریز می شود.
- مالیات خرید و فروش اوراق بهادار: مالیاتی است که از بابت خرید و فروش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار و خارج از بورس، توسط کارگزاران اوراق بهادار کسر و به حساب اداره امور مالیاتی واریز می شود.
- مالیات جوایز بخت و اقبال: مالیاتی است که از جوایز بخت و اقبال مانند جوایز مسابقات، لاتاری و بخت آزمایی ها، توسط برگزارکنندگان این مسابقات و یا سازمان های ذیربط کسر و به حساب اداره امور مالیاتی واریز می شود.
- مالیات سایر موارد: علاوه بر موارد فوق، در قانون مالیات های مستقیم موارد دیگری نیز برای کسر و واریز مالیات به صورت تکلیفی پیش بینی شده است، مانند مالیات اجاره املاک، مالیات حق الامتیاز، مالیات نقل و انتقال املاک و …
نحوه محاسبه و پرداخت مالیات های تکلیفی:
- نرخ مالیات: نرخ مالیات های تکلیفی برای هر نوع از این مالیات ها در قانون مالیات های مستقیم به طور جداگانه تعیین شده است.
- نحوه محاسبه: نحوه محاسبه مالیات های تکلیفی برای هر نوع از این مالیات ها در بخشنامه های سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ شده است.
- موعد پرداخت: موعد پرداخت مالیات های تکلیفی برای هر نوع از این مالیات ها در قانون مالیات های مستقیم و بخشنامه های سازمان امور مالیاتی کشور تعیین شده است.
مالیات تکلیفی و سامانه مودیان:
سازمان امور مالیاتی کشور برای تسهیل فرآیند پرداخت مالیات های تکلیفی، سامانه ای به نام سامانه مودیان را راه اندازی کرده است. صاحبان مشاغل و اشخاص ثالث مکلف به ثبت نام در این سامانه و ارسال اطلاعات مربوط به معاملات خود و پرداخت مالیات های تکلیفی مربوطه از طریق این سامانه می باشند.
نقش و تکالیف اشخاص ثالث:
اشخاص ثالث مکلف به کسر، وصول و پرداخت مالیات های تکلیفی مربوطه مطابق با قانون و بخشنامه های سازمان امور مالیاتی کشور به حساب اداره امور مالیاتی ذیربط می باشند. در غیر این صورت، مشمول جریمه های قانونی خواهند شد.
- نرخ مالیات: نرخ مالیات های تکلیفی برای برخی از فعالیت ها تغییر کرده است.
- نحوه پرداخت: نحوه پرداخت مالیات های تکلیفی نیز تغییر کرده است.
اثر این تغییرات بر حسابداری:
این تغییرات می تواند اثرات مختلفی بر حسابداری یک کسب و کار داشته باشد. برخی از این اثرات عبارتند از:
- نیاز به تغییر سیستم های حسابداری: ممکن است لازم باشد سیستم های حسابداری برای اعمال تغییرات در قوانین و مقررات مالیاتی تغییر داده شوند.
- افزایش حجم کار: حجم کار مربوط به وظایف مالیاتی مانند محاسبه مالیات، پرداخت مالیات و ارسال اظهارنامه ممکن است افزایش یابد.
- نیاز به آموزش: ممکن است کارکنان حسابداری نیاز به آموزش در مورد تغییرات جدید در قوانین و مقررات مالیاتی داشته باشند.
نکاتی برای آمادگی برای این تغییرات:
- به روز بودن: از آخرین تغییرات در قوانین و مقررات مالیاتی از طریق وب سایت سازمان امور مالیاتی و سایر منابع معتبر آگاه باشید.
- مشورت با یک متخصص: با یک متخصص مالیاتی یا مشاور حسابداری مشورت کنید تا در مورد نحوه اعمال این تغییرات در کسب و کار خود راهنمایی دریافت کنید.
- نرم افزار حسابداری خود را به روز کنید: اطمینان حاصل کنید که از آخرین نسخه نرم افزار حسابداری خود استفاده می کنید که شامل تغییرات جدید در قوانین و مقررات مالیاتی باشد.
- کارکنان خود را آموزش دهید: به کارکنان خود در مورد تغییرات جدید در قوانین و مقررات مالیاتی آموزش دهید و وظایف آنها را در قبال این تغییرات به آنها آموزش دهید.
برخی از مزایای استفاده از نرم افزار حسابداری پویا برای انطباق با قوانین مالیاتی جدید:
برخی از مزایای استفاده از نرم افزار حسابداری پویا برای انطباق با قوانین مالیاتی جدید:- محاسبه خودکار مالیات بر ارزش افزوده (VAT): نرم افزار حسابداری پویا به طور خودکار مالیات بر ارزش افزوده را برای تمامی معاملات شما محاسبه می کند و به شما کمک می کند تا از بروز هرگونه خطا در این زمینه جلوگیری کنید.
- صدور خودکار صورتحساب های الکترونیکی: با استفاده از نرم افزار حسابداری پویا می توانید به طور خودکار صورتحساب های الکترونیکی مطابق با استانداردهای سازمان امور مالیاتی صادر کنید.
- ارسال خودکار اطلاعات به سازمان امور مالیاتی: نرم افزار حسابداری پویا امکان ارسال خودکار اطلاعات مالیاتی شما به سازمان امور مالیاتی را فراهم می کند و از این طریق به شما در صرفه جویی در وقت و جلوگیری از بروز خطا کمک می کند.
- ارائه گزارشات دقیق و به روز از وضعیت مالیاتی: نرم افزار حسابداری پویا گزارشات دقیق و به روز از وضعیت مالیاتی شما را ارائه می دهد و به شما کمک می کند تا به طور کامل بر تکالیف قانونی خود اشراف داشته باشید.
با استفاده از نرم افزار حسابداری پویا می توانید با خیالی آسوده از تطابق کامل فعالیت های مالی خود با آخرین تغییرات قوانین مالیاتی اطمینان حاصل کنید.
.
